Punakha Dzong (lâu đài của hạnh phúc hay phúc lạc), là trung tâm hành chính của Quận Punakha ở Punakha, Bhutan. Dzong được xây dựng bởi Ngawang Namgyal, người sáng lập ra nhà nước Bhutan vào năm 1637– 1638. Pháo đài ban đầu được gọi là Puntang Dechen Phodrang Dzong và đây là dzong lâu đời thứ hai và lớn thứ hai ở Bhutan và là một trong những công trình kiến trúc hùng vĩ nhất của nó. Punakha Dzong từng bị người Tây Tạng tấn công năm 1639 và năm 1644. Tuy nhiên Bhutan đã bảo vệ thành công pháo đài này. Để kỉ niệm chiến thắng, nơi này tổ chức lễ hội năm mới và cho xây dựng đền Yu Gyal Gonkhang Chen Mo, có nghĩa là ngôi đền vĩ đại của Chúa Bảo hộ Chiến thắng. Trong đền có lưu giữ bức ảnh quân đội chiến đấu trong trận chiến.
Vị trí địa lý Pháo đài Punakha Dzong
Dzong nằm ở hợp lưu của sông Pho Chhu (cha) và Mo Chhu (mẹ) trong thung lũng Punakha – Wangdue. Nguồn của sông Mo chu là ở các ngọn đồi phía bắc của Ligshi và Laya ở Bhutan, và ở Tây Tạng. Sông Phố Chu được cung cấp bởi các sông băng ở vùng Lunana của thung lũng Punakha. Sau sự hợp lưu của hai con sông này, con sông chính được gọi là Puna Tsang chu.
Theo quan điểm của khí hậu trong lành trong khu vực, Punakha là thủ đô mùa đông của Bhutan. Người đứng đầu giáo sĩ của Bhutan cùng với đoàn tùy tùng là các nhà sư nghỉ đông ở dzong này. Cây Jacaranda mọc xung quanh dzong, nở hoa màu hoa cà vào mùa xuân. Punakha cũng là trung tâm của cây cầu treo dài nhất Bhutan (Punakha Suspension Bridge) và cách Chimi Lhakhang, ngôi đền sinh sản của Người Điên Thần, khoảng 7,5 km (4,5 dặm) đi bằng ô tô.
Kiến trúc Pháo đài Punakha Dzong
Pháo đài Punakha Dzong dài 180 mét, rộng 72 mét, tháp trung tâm cao 6 tầng.
Lối vào Dzong là qua cầu Bazam, được xây dựng lại vào năm 2008 sau khi cây cầu ban đầu có từ thế kỷ 17 bị lũ cuốn trôi vào năm 1958. Căn phòng phía trên lối vào cầu có trưng bày về việc cải tạo và kiến trúc cầu hẫng của Bhutan.
Dzong khác thường ở chỗ nó có ba dochey (sân) thay vì hai như bình thường. Sân đầu tiên (phía bắc) dành cho các cơ quan hành chính và có một cây Bồ đề và một đền lớn màu trắng. Ở góc xa bên trái là một bộ sưu tập các viên đá và một ngôi đền thờ thần Rắn Tsochen, nữ hoàng của naga (linh hồn rắn).
Sân thứ hai là nơi ở của các tu viện và được ngăn cách với sân thứ nhất bởi tháp trung tâm. Trong sân này có hai hội trường, một trong số đó được sử dụng khi Ugyen Wangchuck, sau này là vị vua đầu tiên của Bhutan, được John Claude White trao tặng Huân chương Hiệp sĩ của đế chế Ấn Độ vào năm 1905. Lễ đăng quang của các vị vua đều được tổ chức ở pháo đài này. Năm 2011, nơi này còn là lễ đường tổ chức đám cưới của vị vua thứ 5 ở Bhutan.
Hiện nay, Pháo đài Punakha Dzong là nơi lưu giữ các thánh tích thiêng liêng của Truyền thừa Drukpa phía nam của trường phái Kagyu của Phật giáo Tây Tạng, bao gồm Rangjung Kasarpani và di tích thiêng liêng của Ngawang Namgyal và tertoen Pema Lingpa.
Một tòa nhà nhỏ hơn được gọi là Dzong Chung (Dzong Nhỏ) đặt một bức tượng của Đức Phật ở đây sớm nhất là vào năm 1326. Việc xây dựng trên dzong hiện tại bắt đầu vào năm 1637 và hoàn thành vào năm sau, khi tòa nhà được đặt tên là Pungthang Dechen Phodrang (Cung điện của Hạnh phúc lớn). Các công trình chỉnh trang sau đó bao gồm việc xây dựng một nhà nguyện để kỷ niệm chiến thắng của người Tây Tạng vào năm 1639. Các vũ khí thu được trong trận chiến được bảo quản trong dzong. Zhabdrung đã thành lập một cơ quan tu sĩ ở đây với 600 nhà sư từ Cheri Goemba.
Guru Rinpoche đã báo trước về việc xây dựng Punakha Dzong, tiên đoán rằng một người tên là Namgyal sẽ đến một ngọn đồi trông giống như một con voi. Khi Zhabdrung đến thăm Punakha, ông đã chọn chóp vòi của con voi đang ngủ ở ngã ba Mo Chhu và Pho Chhu làm nơi xây dựng một dzong.
Các đám cháy thường xuyên (gần nhất là vào năm 1986) đã làm hư hại dzong, cũng như trận động đất nghiêm trọng năm 1897. Năm 1994, một hồ băng vỡ trên Pho Chhu, gây ra thiệt hại cho dzong mà sau đó đã được sửa chữa.
Ngoài vị trí chiến lược của nó ở ngã ba sông, Dzong có một số đặc điểm khác để bảo vệ nó chống lại sự xâm lược. Cầu thang vào bằng gỗ dốc được thiết kế để có thể kéo lên, và có một cánh cửa gỗ nặng nề vẫn đóng vào ban đêm.
Tại Pháo đài Punakha Dzong khi bạn rời khỏi Dzong từ phía bắc, bạn có thể ghé thăm Dzong chung và nhận được lời chúc từ bức tượng Thích Ca Mâu Ni đã mãn nguyện. Tòa nhà đánh dấu địa điểm của người Dzong ban đầu. Phía bắc của Dzong là một khu hỏa táng, được đánh dấu bằng một ngôi mộ lớn, và ở phía đông là cung điện hoàng gia.
Câu chuyện về Pháo đài Punakha Dzong
Ở sân cực nam là ngôi đền nơi lưu giữ hài cốt của Terton, Pema Lingpa và Zhabdrung Ngawang Namgyal. Zhabdrung qua đời ở Punakha Dzong, và thi thể của ông vẫn được bảo quản trong Machey Lhakhang (machey có nghĩa là ‘thi thể ướp thiêng’), được xây dựng lại vào năm 1995. Quan tài được niêm phong và có thể không mở được. Ngoài hai vị lạt ma hộ mệnh, chỉ có nhà vua và Je Khenpo mới được vào phòng này. Cả hai đến chúc phúc trước khi nhận nhiệm sở.
Ở cuối phía nam là kunrey, hay hội trường ‘trăm cột’ (thực tế chỉ có 54 cột). Những bức tranh tường đặc biệt, được ủy quyền bởi Druk Desi thứ hai, mô tả cuộc đời của Đức Phật. Các bức tượng vàng đồ sộ của Đức Phật, Guru Rinpoche và Zhabdrung có niên đại từ giữa thế kỷ 18, và có một số tấm vàng ròng trên các cột trụ. Các loại gỗ chạm khắc bằng vàng, đỏ và đen được sơn một cách công phu ở đây làm tăng thêm vẻ nhẹ nhàng đầy tính nghệ thuật của bức tranh, bất chấp quy mô đồ sộ của ngôi đền. Đây là nhà nguyện duy nhất mở cửa đáng tin cậy cho du khách.
Vật sở hữu quý giá nhất của Bhutan là Kharsapani Rangjung (‘Tự tạo’), một hình ảnh của Chenresig được lưu giữ ở Tse Lhakhang trong thời Punakha Dzong. Nó được đưa đến Bhutan từ Tây Tạng bởi Zhabdrung và có nhiều nét đặc trưng trong lễ hội dromchoe nổi tiếng của Punakha. Nó được đóng cửa cho công chúng.
